Son dönemde en çok duyduğumuz kavramlardan biri oldu "Sıfır Atık". Cumhurbaşkanlığı himayesinde Sayın Emine Erdoğan önderliğinde tüm Türkiye'de topyekun bir çevre seferberliği ilan edildi.Sıfır Atık Projesi, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nda uygulanmasının ardından Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde de hayata geçirildi ve 26.09.2017 tarihinde gerçekleştirilen Sıfır Atık Projesi Tanıtım Toplantısı ile tüm Türkiye’de uygulanmasına yönelik çalışmalar başlatıldı. Bu çalışmalarda PAGÇEV olarak biz de yer aldık ve önceki sayılarımızda da bu çalışmalarımızı sizlerle paylaştık.
Daha önce de belirttiğimiz gibi Sıfır Atık Projesi'nin amacı kaynaklarımızın daha verimli kullanılmasını sağlamak, atığı kaynağında yönetmek, atık oluşumunun önlenmesi veya azaltılması ile birlikte atık oluştuğu durumda kaynağında ayrı toplanarak geri kazanımını sağlamak ve depolama alanına giden atık miktarını azaltmak dolayısıyla çevre olumsuz etkisini en aza indirmek. Bu kapsamda geri kazanılabilir atıkların yoğun olarak oluştuğu kamu kurumları, terminaller, alışveriş merkezleri, eğitim kurumları, hastaneler ve oteller ile büyük iş yerleri başta olmak üzere 2023’e kadar bütün Türkiye’de Sıfır Atık Projesi’nin hayata geçirilmesi hedefleniyor. Bu çerçevede sıfır atık yönetim sisteminin kurulmasına ve sıfır atık belgesi verilmesine ilişkin usul ve esasları kapsayan “Sıfır Atık Yönetmelik Taslağı” Bakanlık tarafından yayınlandı.
SIFIR ATIK SİSTEMİ’NE KİMLER, NE ZAMAN GEÇECEK?
Taslağa göre; belediyeler, terminaller, alışveriş merkezleri, organize sanayi bölgeleri, 1000 ve üzerinde çalışanı olan kamu kurum ve kuruluşları, 100'den fazla öğrencisi olan eğitim kurumları (okullar, üniversiteler, yurtlar), 100'den fazla çalışanı olan iş yerleri, sanayi kuruluşları, 4 ve 5 yıldızlı oteller ile 50 ve üzeri yatak kapasitesine sahip sağlık kuruluşları 2019'da Sıfır Atık Sistemi'ne geçecek ve Sıfır Atık Belgesi alma zorunluluğu getirilecek. Diğer yerler ise talep etmeleri halinde sıfır atık belge müracaatında bulunabilecekler. Konutlar, belediyenin sıfır atık yönetim sistemi içerisinde değerlendirilecek, ayrıca sıfır atık belgesi düzenlenmeyecek.
Bunun yanı sıra 500 ile 1000 arası çalışanı bulunan kamu kurum ve kuruluşları, 100 ve daha az öğrencisi olan eğitim kurumları (okullar, üniversiteler, yurtlar) 100 ve daha az çalışanı olan iş yerleri, sanayi kuruluşları, hızlı yemek (fastfood) işletmeleri, turizm işletme belgesine sahip yerler (restoranlar dahil) 2020'de, 500'den az çalışanı olan kamu kurum ve kuruluşları 2021'den itibaren sıfır atık yönetim sistemine geçmek zorunda.
SIFIR ATIK YÖNETİMİ NASIL KURULUR?
Taslağa göre firma, kurum veya kuruluşların Sıfır Atık’a dahil olabilmesi için uygulaması gereken adımlardan oluşan 4 aşamalı bir yol haritası belirlenmiş durumda. Buna göre
1. Çalışma Ekibinin Belirlenmesi:
Kurumdaki sıfır atık yönetim sisteminin kurulması, etkin ve verimli bir şekilde uygulanması, izlenmesi, bilgi akışının sağlanması ve raporlama yapılmasından sorumlu olacak kişiler belirlenir.
2. Planlama Yapılması: Mevcut durum esas alınarak kuruma özgü termin planı hazırlanır.
a) Mevcut Durum Tespiti:Atık yönetimine ilişkin mevcut durum ortaya konularak oluşan atıkların kaynağı, özellikleri, miktarı, atık biriktirme, toplama ve taşıma yöntemleri, geçici depolama alanları, atıkların teslim edildiği yerlere ilişkin tespit yapılır.
b) İhtiyaç Analizi: Sistemin kurulmasında ihtiyaç duyulacak kumbara, konteyner, poşet gibi ekipmanlar belirlenir.
3. Eğitim ve Bilinçlendirme Faaliyetleri ile Uygulamaya Geçilmesi: Ekipmanların temini tamamlandıktan sonra, uygulamaya geçilmeden önce hedef kitlelere yönelik uygulamalı eğitim ve bilgilendirme çalışmaları yapılır. Oluşturulan atıklar, yerleştirilen atık kumbaralarında biriktirilmeye başlanır. Türlerine göre toplanan atıklar geçici depolama alanında depolanır. Atık üreticileri, Atık Yönetimi Yönetmeliği kapsamında atık beyanında bulunur. Beyanların yapılabilmesi için öncelikle Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüklerine başvurularak Entegre Çevre Bilgi sistemine kayıt olunmalıdır.
4. İzleme, Kayıt Tutulması ve İyileştirme Faaliyetleri: Bu aşamada uygulamanın etkinliğinin değerlendirilmesi amacıyla çalışma ekibi tarafından izleme yapılır. Aksayan hususlar için önlemler alınır ve gerekmesi halinde güncelleme yapılır. Toplanarak lisanslı tesislere gönderilen atık miktarları ve elde edilen kazanımlar gibi uygulamaya yönelik ilişkin çıktılar kayıt altına alınır.
SIFIR ATIK BELGESİ NASIL ALINIR?
Sıfır atık sistemini kuran yerlerden; 100 bin üzeri nüfusa sahip belediyeler ile alışveriş merkezleri, havalimanları, marinalar, 4 ve 5 yıldızlı oteller Sıfır Atık Belgesi almakla yükümlü. Diğer yerler talep etmeleri halinde sıfır atık belge müracaatında bulunabilir. Sıfır atık belge başvurusunun bina, yerleşke veya belediye için yapılması esastır. Bir bina veya yerleşke içerisinde birden fazla kurum, kuruluş, işletme olması durumunda, o bina veya yerleşke tarafından ortak başvuru yapılabilir. Sıfır atık belge başvuruları sıfır atık bilgi sistemi üzerinden yapılır. Sıfır atık belgesi puanlamaya göre en temel seviyeden en yüksek seviyeye doğru gümüş, altın veya platin olarak üç seviyede düzenlenir. Sıfır atık belgesine sahip yerler il müdürlükleri tarafından 2 yılda 1 olmak üzere denetlenir.
Sıfır atık belgesi kriterleri içerisinde en önemli değerlendirme kriteri tüm atıkların türlerine göre ve renk kriterleri de sağlanarak, kişi sayıları da göz önüne alınarak yerleştirilmiş konteynırlarda ayrı olarak biriktirilip ilgili yönetmelik çerçevesinde yönetilmesi. Buna ek olarak azaltılan atık miktarı, tek kullanımlık ürün kullanımının önlenmesi, gıda israfını destekleyen programlara katılım sağlanması, kullanılabilir malzemelerin yeniden değerlendirilmesi da artı puan getiren hususlardan. Ayrıca tedarik noktasında da kriterler belirlenmiş, bunlar da; geri dönüştürülebilir malzemelerin tercih edilmesi, Çevre Etiketine sahip ürünlerin tercih edilmesi (Eko-etiketli ürün tercihi) ve sıfır atık belgesi olan tedarikçilerin tercih edilmesi (Bu uygulamaya 2020’den itibaren puanlanmaya başlanacak). Her ne kadar şu an için yukarıda yazan paydaşlar sıfır atık belgesi almak zorunda olup geri kalanlar isteğe bağlanmışsa da tedarikçilerin sıfır atık belgeli olması firmalara artı puan getireceği için yukarıdaki paydaşlar ile iş yapan firmaların da bu belgeyi alması 2020 yılından itibaren kaçınılmaz görünüyor.
Söz konusu taslağa ilişkin görüş ve önerileriniz son derece önemli olup, görüşlerinizin 20.11.2018 Salı günü mesai saati bitimine kadar aşağıda verilmiş olan görüş bildirme formuna işlenerek say@csb.gov.tr e-posta adresine gönderilmesi gerekmektedir.